Tarczówka bezkształtna (Aleurodiscus amorphus) należy do rodziny skórnikowatych (Stereaceae). Umieszczony jest na Czerwonej Liście ze statusem R (grzyby rzadkie). W południowej Polsce w lasach jodłowych jest jednak grzybem dość często spotykanym. Gatunek ten posiada charakterystyczne kolisto-poduszeczkowate kształty (1-5 mm średnicy, do 1 mm grubości) i porasta gałązki jodłowe i (rzadziej) świerkowe.
Tarczówka bezkształtna posiada zarodniki elipsoidalne do okrągławych 20-26×19-20 μm. Strzępki pozbawione są sprzążek.
Tarczówce tej często towarzyszą grzyby pasożytnicze z rodziny trzęsakowatych (
Po zbadaniu ponad dwudziestu kolekcji „galaretek” rosnących na Aleurodiscus amorphus, pochodzących z kilku kompleksów leśnych południowej Polski, wszystkie okazały się być Tremella mycophaga, który jest gatunkiem zdecydowanie częstszym. Makroskopowo zarówno T. mycophaga jak i T. simplex są identyczne. Różnice mikroskopowe u dojrzałych owocników są jednak wyraźne. Poniżej postaram się przedstawić te różnice na podstawie oznaczonych przeze mnie grzybów.
Tremella mycophaga posiada podstawki podzielone przegrodami na 4 komórki wytwarzające 4 protosterygmy. Oczywiście na myśli mamy podstawki owocników w pełni dojrzałe. Dodatkowo strzępki posiadają liczne sprzążki. Zarodniki podstawkowe 6-8 μm, natomiast zarodniki wtórne tworzące się na konidioforach wyrastają z tych samych strzępek co podstawki. Przyjmują nieregularne kształty – są jajowate, kuliste. Ich rozmiar jest mniejszy od zarodników podstawkowych.
Tremella simplex posiada również kuliste podstawki, jednak przedzielone są jedną przegrodą (ukośną lub poprzeczną) z dwiema protosterygmami. Połączenia strzępek nie posiadają sprzążek. Zarodniki podstawkowe są prawie kuliste – 7.7-10×7.5-9 μm.
Trzęsak grzybojadek (Tremella mycophaga) umieszczony jest na Czerwonej Liście ze statusem I (o nieokreślonym zagrożeniu).
Trzęsak dwuzarodnikowy (Tremella simplex) umieszczony jest na Czerwonej Liście ze statusem E (wymierające).
Dziękuję Ani Hreczce za przesłanie materiału do badań.
Literatura:
Wojewoda W., 1977, Flora Polska. Grzyby. Tom VIII. Trzęsakowe (Tremellales), Uszakowe (Auriculariales), Czerwcogrzybowe (Septobasidiales). PWN, Warszawa.
Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006, Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. Red list of macrofungi in Poland.
Wojewoda, W., 2003 , Checklist of polish larger basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. IB PAN. Kraków.
Waldemar Czerniawski